Diş Sararması: Nedenleri, Tedavisi ve Önleme Yöntemleri
Diş renklerinin zamanla değişmesi doğal bir süreçtir. Dişler, başlangıçtaki parlaklığını zamanla kaybedebilir. Bunun en önemli nedenlerinden biri, zamanla dişleri koruyan mine tabakasının incelmesi ve altındaki dentin tabakasının görünmeye başlamasıdır. Sarı tonu nedeniyle dentin, mineden daha koyu görünür. Tütün kullanımı, beslenme alışkanlıkları ve yetersiz ağız hijyeni de diş sararmasına neden olabilir.
İçindekiler
Diş Sararması Nedenleri
Diş sararması genellikle zayıf ağız hijyeni, beslenme alışkanlıkları ve sigara kullanımından kaynaklanır. Bununla birlikte dişlerin sararmasının birçok farklı nedeni bulunmaktadır:
Yaşlanma sürecinin bir parçası olarak dişler, koruyucu mine tabakasının aşınmasıyla doğal parlaklıklarını kaybedebilir.
Genetik yapı nedeniyle bazı kişiler doğuştan daha sarı dişlere sahip olabilir.
Bazı antibiyotikler ve demir takviyeleri diş renklenmelerine neden olabilir.
Tütün ürünleri, diş minesinin görünüm olarak koyulaşmasına neden olur.
Detaylı Nedenler
Diş Minesinin İncelmesi
Diş minesi çok sert bir maddedir ancak bir kez kaybedildiğinde vücudumuz bu dokuyu yeniden oluşturamaz. Zamanla, beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak ve doğal çiğneme süreci nedeniyle mine tabakası aşınabilir.
Soda ve alkol gibi asitli içecekler, turunçgiller başta olmak üzere asit içerikli meyveler, ağız kuruluğu ve reflü gibi hastalıklar diş minesinin aşınmasına neden olabilir. Tükürük, ağız içerisinde hem yıkayıcı etkisiyle hem de pH dengesini sağlamaya yardımcı olması nedeniyle ağız ve diş sağlığı açısından önem taşımaktadır.
Genetik Faktörler
Genetik yapı nedeniyle bazı kişiler daha sarı dişlere sahip olabilir. Tipik olarak ebeveynlerde görülen diş rengi çocuklarda da görülebilir. Bunun nedeni mine dokusundaki yapısal bozukluklar, mine dokusunun kalınlığı ya da inceliği olabilir.
İlaç Yan Etkileri
Bazı reçeteli ya da reçetesiz ilaçlar, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde diş renklenmelerine neden olabilir. Tetrasiklin ve doksisiklin grubu antibiyotiklerin anne karnında ya da emzirme döneminde alınması, ya da çocukluk döneminde bu antibiyotiklerin kullanılması çocukların diş minesinin koyulaşmasına ve lekeli bir diş görünümüne neden olabilir.
Tütün Ürünlerinin Kullanımı
Tütün ürünlerinin kullanılması, diş minesinin görünüm olarak koyulaşmasına neden olur. Hemen hemen her tür tütün ürünü, özellikle uzun süreli kullanımda dişlerde renklenmeye sebep olur.
Ağız Sağlığına Dikkat Edilmemesi
Evde ağız bakımı yapılırken yanlış teknikleri kullanmak ya da bunun için yeterince vakit ayırmamak, dişlerin yeterince temizlenememesine neden olabilir. Fırçalama ve diş ipi kullanma tekniklerine ve süresine uyulmadığı zaman, plak ve diş taşı diş minesi üzerinde birikerek renklenmeye ve lekelenmeye yol açar.
Diş Sıkma (Bruksizm)
Bruksizm olarak da bilinen diş sıkma alışkanlığı, bazı kişilerin uykudayken yaptığı bilinçsiz bir davranıştır. Bu alışkanlık, diş minesinin yavaş yavaş kırılmasına ve dentin tabakasının koyu renginin yansımasına neden olur.
Beslenme Alışkanlıkları
Yüksek oranda şeker ve asit içeren hazır meyve suları ve spor içecekleri ile çay ve kahve, diş minesinin renklenmesine neden olabilir. Asitli yiyecek ve içecekler, diş minesinin aşınmasının temel nedenleri arasında bulunur.
Lekeye Neden Olan Yiyecek ve İçecekler
- Kahve ve çay
- Kırmızı şarap
- Kola ve gazlı içecekler
- Soya sosu ve sirke
- Pancar, yaban mersini, ahududu ve nar
- Domates sosu ve köri
Diş Sararması Nasıl Geçer?
Ağız ve diş sağlığının devamlılığının sağlanabilmesi için 6 ayda bir düzenli diş hekimi kontrolü ve hekimin önerdiği aralıklarla düzenli diş taşı temizliği yapılmalıdır. Diş taşı temizliği sırasında dişlerde oluşan dış etkenlerin sebep olduğu renklenmeler de giderilmektedir.
Profesyonel Diş Beyazlatma (Office Bleaching)
Diş beyazlatma tedavisi, diş hekimi tarafından ağartma maddesinin doğrudan dişlere uygulanması ile yapılır. Beyazlamayı artırmak için ağartıcı ajan ile birlikte özel ışıklar da kullanılabilir. Bu işlem, dişlerin başlangıçtaki renk seviyesine bağlı olarak yaklaşık 20-30 dakikalık seanslar şeklinde bir veya birkaç tedaviden oluşabilir.
Avantajlar
- Hızlı ve etkili sonuç
- Profesyonel kontrol altında güvenli uygulama
- Kişiye özel tedavi planı
- Uzun süreli sonuçlar
Evde Beyazlatma (Home Bleaching) Yöntemleri
Diş hekimi tarafından hastadan alınan ölçülerle kişiye özel şeffaf plaklar hazırlanır. Bu işlem için özel olarak geliştirilmiş beyazlatma ajanını kişiler; hekimin uygun gördüğü miktarda beyazlatma plaklarının içerisine yerleştirilerek kendi dişlerine uygularlar. Bu plaklar gün içerisinde belirli sürelerle ağızda tutulur. Tedavi yaklaşık 1-2 hafta arası sürmektedir.
Avantajlar
- Evde uygulama kolaylığı
- Daha ekonomik
- Kişiye özel plaklar
- Kontrollü beyazlatma
Diş Sararması Nasıl Önlenir?
Günlük sağlıklı alışkanlıklar, evde diş bakımı ve düzenli diş hekimi kontrolleri diş sararmasının önlenmesine yardımcı olabilir.
| Önleyici Uygulama | Açıklama | Etkisi |
|---|---|---|
| Doğru Diş Fırçalama | Günde 2 kez, 2 dakika boyunca fırçalama | Plak ve lekelerin önlenmesi |
| Diş İpi Kullanma | Günlük diş ipi ile ara yüz temizliği | Diş arası lekelerin önlenmesi |
| Dil Temizliği | Dil yüzeyinin düzenli temizlenmesi | Ağız kokusu ve bakteri kontrolü |
| Asitli İçeceklerden Sonra Ağız Çalkalama | Asitli içecekler tüketildikten sonra ağzı suyla çalkalama | Asit etkisinin azaltılması |
| Pipet Kullanımı | Asitli ve renkli içecekleri pipetle tüketme | Dişlerle direkt temasın azaltılması |
| Düzenli Diş Hekimi Kontrolü | 6 ayda bir profesyonel temizlik ve kontrol | Erken müdahale ve lekelerin temizlenmesi |
Ek Önlemler
- Tütün ürünleri kullanımından uzak durun
- Kahve, çay, renklendirilmiş içecekler ve gazlı içecek tüketimini sınırlandırın
- Şekerli ve asitli gıdalardan sonra dişlerinizi fırçalayın veya ağzınızı çalkalayın
- Diş minesini güçlendiren florürlü diş macunları kullanın
- Çiğ sebze ve meyveler tüketerek doğal temizlik sağlayın
Doğal Çözümler
Diş beyazlatma için bazı doğal yöntemler bulunsa da, bunların etkinliği sınırlıdır ve yanlış uygulandığında diş minesine zarar verebilir.
Önemli Uyarı
Karbonat, limon suyu, çilek gibi doğal ürünlerle diş beyazlatma girişimleri diş minesine zarar verebilir. Bu tür uygulamalar öncesinde mutlaka diş hekiminize danışın.
Profesyonel Tedaviler
Diş renginin açılması istendiği durumlarda ise dişleri beyazlatmanın en güvenli ve etkili yolu, bir diş hekimi tarafından yapılan beyazlatma tedavisidir. Ancak beyazlatma tedavisi yapılabilmesi için kişilerin sağlıklı bir dişetine ve mine dokusuna sahip olması gerekir.
Beyazlatma İşlemi Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Beyazlatma işlemine başlamak ve dişlerin beyazlatma tedavisine uygun olup olmadığının kontrol edilmesi için mutlaka bir diş hekimine muayene olun
- Diş eti hastalığı, çürük veya diğer ağız problemleri öncelikle tedavi edilmelidir
- Hassas dişler için özel beyazlatma ürünleri tercih edilebilir
- Beyazlatma sonrası dişlerinizi lekeleyebilecek gıdalardan bir süre uzak durun
Son Öneriler
Diş sararması genellikle estetik bir sorun olsa da, bazen altta yatan daha ciddi dental problemlerin belirtisi olabilir. Dişlerinizde ani renk değişiklikleri, lekeler veya başka endişe verici belirtiler fark ederseniz, mutlaka bir diş hekimine başvurun.
Unutmayın, sağlıklı dişler her zaman beyaz dişlerden daha önemlidir. Doğal diş renginiz ne olursa olsun, düzenli ağız bakımı ve profesyonel kontrollerle dişlerinizin sağlığını koruyabilirsiniz.