Çocukluk Çağı Beyin Tümörleri: Türleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Çocukluk çağı beyin tümörleri, lösemiden sonra çocuklarda en sık görülen kanser türüdür. Pediatrik beyin tümörleri, yetişkinlerde görülenlerden farklı özellikler gösterir ve genellikle embriyonik gelişim sırasında ortaya çıkan hücrelerden kaynaklanır. Tüm çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık %20'sini oluşturan beyin tümörleri, sıklıkla beyin sapı ve beyincik bölgesinde yerleşim gösterir.
Vakaların yaklaşık yarısında kötü huylu (malign) karakterde olan bu tümörler, beyinle birlikte omurilik gibi merkezi sinir sistemi yapılarını da etkileyebilir. Güncel tedavi yaklaşımları sayesinde, çocukluk çağı beyin tümörlerinde tedavi başarısı yetişkinlere göre daha yüksektir. Cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi kombinasyonları ile günümüzde daha başarılı sonuçlar elde edilmektedir.
Çocukluk Çağı Beyin Tümörü Türleri
Çocuklarda görülen beyin tümörleri, yetişkinlerdekilerden farklı histolojik özellikler ve lokalizasyonlar gösterir. İşte en yaygın görülen pediatrik beyin tümörü türleri:
Ependimom
Ependimom, beyin ve omurilikte bulunan destek hücreleri olan glial hücrelerden kaynaklanan bir tümördür. Beyin ventrikülleri ve omurilikte görülen ependimom, pediatrik beyin tümörlerinin yaklaşık %10'unu oluşturur.
Ependimom Belirtileri
- Baş ağrısı ve boyun ağrısı
- Bulantı ve kusma
- Görme problemleri (çift görme, bulanık görme)
- Denge kaybı ve yürüme güçlüğü
- Nöbetler ve uyuşukluk
Tedavi Yaklaşımları
Ependimom tedavisinde cerrahi olarak tümörün mümkün olduğunca çıkarılması esastır. Ameliyat sonrasında radyoterapi uygulanır. Tekrarlayan veya agresif vakalarda kemoterapi de tedavi planına eklenebilir.
Pilositik Astrositom
Pilositik astrositom, santral sinir sistemi tümörleri arasında en yaygın görülen iyi huylu (benign) tümörlerden biridir. Genellikle beyincikte ortaya çıkar ve pediatrik beyin tümörlerinin yaklaşık %25'ini oluşturur.
Özellikleri
- Yavaş büyüme hızı
- Genellikle iyi huylu karakter
- Cerrahi ile tamamen çıkarılabilme olasılığı yüksek
- Nüksetme oranı düşük
Tedavi
Cerrahi olarak tam rezeksiyon genellikle yeterli olmakta, çoğu hastada ek kemoterapi veya radyoterapi gerekmemektedir.
Serebellar Astrositom
Serebellar astrositom, çocukluk çağı beyin tümörlerinin yaklaşık %15'ini oluşturur ve diğer beyin tümörlerine göre daha iyi prognoza sahiptir. Lezyonların sadece %5-20'si kötü huyludur.
Belirtileri
- Baş ağrısı ve kusma
- Denge bozuklukları
- Görme problemleri
- Bilinç değişiklikleri
Tedavi
Beyincik cerrahisi ile tümörün çıkarılması temel tedavi yaklaşımıdır. Çoğu vakada kitle tamamen çıkarılabilmektedir.
Gangliogliom
Gangliogliom, ganglion hücreleri ve astrositlerden oluşan nadir bir tümördür. Pediatrik tümörlerin yaklaşık %4-8'ini oluşturur ve genellikle temporal lobda görülür.
Özellikleri
- İyi sınırlı lezyonlar
- Kistik yapıda olabilir
- Nöbetlerle kendini gösterir
Tedavi
Cerrahi rezeksiyon ile tamamen çıkarılabilir ve genellikle radyoterapi gerektirmez.
Oligodendrogliom
Oligodendrogliom, gliom türlerinden biri olup çocukluk çağı tümörlerinin yaklaşık %1'ini oluşturan nadir bir tümördür. Genellikle frontal lobda yerleşim gösterir.
Özellikleri
- Uzun süreli nöbetlerle karakterizedir
- 6-12 yaş arası çocuklarda daha sık görülür
- Tedavi sonrası sağ kalım oranı yaklaşık %80'dir
Tedavi
Mümkün olduğunca radikal eksizyon tercih edilir. Tam çıkarılamayan durumlarda radyoterapi uygulanır.
Medulloblastom
Medulloblastom, genellikle 10 yaşından küçük çocuklarda görülen ve tüm pediatrik tümörlerin yaklaşık %20'sini oluşturan kötü huylu bir tümördür. Posterior fossa tümörlerinden biridir ve metastaz yapabilme özelliği taşır.
Belirtileri
- Baş ağrısı ve kusma
- Denge bozuklukları ve yürüme güçlüğü
- Görme problemleri (çift görme, bulanık görme)
- Baş büyümesi (makrosefali)
- Nöbetler ve bilinç değişiklikleri
- Kol ve bacaklarda zayıflık, uyuşukluk
Tedavi
Cerrahi rezeksiyon, radyoterapi ve kemoterapi kombinasyonu ile tedavi edilir. Multidisipliner yaklaşım gerektirir.
Diğer Tümör Türleri
Çocukluk çağı beyin tümörleri, lokalizasyonlarına göre posterior fossa tümörleri, supratentoriyal tümörler ve pineal bölge tümörleri olarak sınıflandırılabilir. Diğer önemli tümör türleri şunlardır:
- Beyin sapı gliomları
- Koroid pleksus papillomları
- İntraventriküler tümörler
- Optik-kiazmatik-hipotalamik gliomlar
- Germ hücre kökenli tümörler
- Pineal parankim kökenli tümörler
- Non-neoplastik kistler ve vasküler lezyonlar
Genel Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Ortak Belirtiler
Çocukluk çağı beyin tümörlerinde görülen genel belirtiler şunlardır:
- İnatçı baş ağrıları (özellikle sabahları daha şiddetli)
- Bulantı ve kusma
- Nöbetler
- Görme, işitme veya konuşma problemleri
- Denge ve yürüme bozuklukları
- Anormal baş pozisyonu
- Gelişim geriliği veya gerilemesi
- Davranış değişiklikleri
Tanı Yöntemleri
- Nörolojik muayene
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
- Bilgisayarlı Tomografi (BT)
- Biyopsi ve histopatolojik inceleme
- Lomber ponksiyon (bazı tümör türlerinde)
Tedavi Yaklaşımları
Cerrahi Tedavi
Tümörün mümkün olduğunca çıkarılması temel tedavi yöntemidir. Ameliyat sırasında nöronavigasyon ve intraoperatif monitoring gibi gelişmiş teknikler kullanılır.
Radyoterapi
Özellikle kötü huylu tümörlerde cerrahi sonrası uygulanır. Günümüzde stereotaktik radyocerrahi gibi hedefe yönelik tekniklerle sağlıklı dokular korunabilmektedir.
Kemoterapi
Cerrahi ve radyoterapiye ek olarak veya bu yöntemlerin kullanılamadığı durumlarda uygulanır. Özellikle küçük çocuklarda radyoterapinin yan etkilerinden kaçınmak için tercih edilebilir.
Çocukluk çağı beyin tümörlerinde tedavi başarısı, tümör tipine, yerleşim yerine, çocuğun yaşına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Erken teşhis ve multidisipliner tedavi yaklaşımı, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır.