Çocuk Onkolojisi: Pediatrik Kanserlerde Güncel Tedavi Yaklaşımları

Güncel Tıbbi Bilgiler Işığında Kapsamlı Rehber

Çocuk Onkolojisi Nedir?

Çocuk onkolojisi, bebeklerde, çocuklarda ve ergenlerde görülen kanser türlerinin tanı, tedavi ve takibini üstlenen tıp bilim dalıdır. Pediatrik onkoloji olarak da adlandırılan bu uzmanlık alanı, çocukluk çağı kanserlerinin erken teşhisi, multidisipliner tedavi yaklaşımları ve uzun dönem takip süreçlerini kapsamaktadır. Çocukluk çağı kanserleri, yetişkin kanserlerinden biyolojik, histolojik ve klinik özellikleri bakımından önemli farklılıklar göstermektedir.

Güncel istatistiklere göre, çocukluk çağı kanserleri, tüm kanser vakalarının %1-3'ünü oluşturmakta olup, gelişmiş tedavi protokolleri sayesinde sağkalım oranları son yıllarda belirgin şekilde artış göstermiştir.

Çocukluk Çağı Kanserlerinin Epidemiyolojisi

Pediatrik kanserler, çocukluk çağında görülen en yaygın ölüm nedenleri arasında yer almaktadır. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 300.000 çocuğa kanser tanısı konulmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde tanı konulamayan vakalarla birlikte bu sayının daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir.

%80+ Gelişmiş ülkelerde sağkalım oranı

%25 Lösemi oranı (en sık görülen tip)

1/500 15 yaş altı kanser insidansı

%2-4 Yıllık insidans artış hızı

Pediatrik Kanser Türleri ve Sınıflandırılması

Lösemiler

Çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık %25-30'unu oluşturan lösemiler, en sık görülen pediatrik malignitedir. Akut lenfoblastik lösemi (ALL) tüm çocukluk çağı lösemilerinin %75-80'ini oluştururken, akut miyeloid lösemi (AML) %15-20 oranında görülmektedir. Kronik lösemiler ise çocuklarda oldukça nadirdir.

Santral Sinir Sistemi Tümörleri

Beyin ve spinal kord tümörleri, çocukluk çağı kanserlerinin %20-25'ini oluşturarak ikinci sırada yer almaktadır. Medülloblastom, astrositom, ependimom ve beyin sapı glioması en sık görülen pediatrik SSS tümörleridir.

Nöroblastom

Sempatik sinir sistemi kaynaklı embriyonal bir tümör olan nöroblastom, çocukluk çağının en sık görülen ekstrakranial solid tümörüdür. Tanı anında median yaş 2'dir ve vakaların %90'ı 10 yaş altında görülmektedir.

Wilms Tümörü (Nefroblastom)

Çocukluk çağının en sık görülen renal tümörü olan Wilms tümörü, pediatrik solid tümörler arasında en yüksek sağkalım oranlarına sahiptir. Güncel protokollerle erken evre hastalarda sağkalım oranları %90'ın üzerine çıkmıştır.

Tanı Yöntemleri ve Evreleme

Pediatrik kanserlerin tanısında multidisipliner yaklaşım esastır. Detaylı anamnez, fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri tanı sürecinin temel basamaklarını oluşturmaktadır.

Tanısal Yaklaşımlar:

• Hematolojik ve biyokimyasal testler
• Periferik yayma ve kemik iliği aspirasyonu
• Radyolojik görüntüleme (USG, BT, MR, PET-BT)
• Histopatolojik inceleme (biyopsi)
• İmmünohistokimyasal ve moleküler analizler
• Sitogenetik ve genetik çalışmalar

Güncel Tedavi Yaklaşımları

Kemoterapi

Pediatrik onkolojide kemoterapi, tedavinin temel taşını oluşturmaktadır. Çoklu ajan kemoterapi protokolleri, risk tabakalandırmasına göre düzenlenmekte ve uluslararası tedavi kılavuzları ışığında uygulanmaktadır. Hedefe yönelik tedaviler ve immünoterapiler son yıllarda önem kazanmıştır.

Cerrahi Tedavi

Tümörün tam rezeksiyonu, solid tümörlerde tedavi başarısını doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Günümüzde minimal invaziv cerrahi tekniklerinin gelişmesiyle birlikte pediatrik onkolojik cerrahide önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.

Radyoterapi

Konvansiyonel radyoterapi tekniklerinin yerini giderek daha hassas hedefleme yapabilen IMRT, VMAT, proton tedavisi gibi ileri radyoterapi teknikleri almaktadır. Bu sayede tümöre yüksek doz verilirken, sağlam dokuların korunması mümkün olabilmektedir.

Yan Etki Yönetimi ve Destek Tedavileri

Pediatrik onkoloji hastalarında tedaviye bağlı yan etkilerin yönetimi, tedavi başarısı ve yaşam kalitesi açısından kritik öneme sahiptir. Güncel destek tedavileri arasında; granülosit koloni stimüle edici faktörler, antiemetikler, kan ürünü transfüzyonları ve beslenme desteği yer almaktadır.

Pediatrik onkoloji hastalarında psikososyal destek, aile danışmanlığı ve uzun dönem takip programları, tedavi sürecinin ayrılmaz parçalarıdır. Sağ kalan çocuklarda geç dönem etkilerin izlemi ömür boyu sürdürülmelidir.

Gelecek Perspektifleri ve Araştırma Alanları

Pediatrik onkolojide son dönemdeki gelişmeler; immünoterapi, hedefe yönelik tedaviler, gen terapileri ve kişiselleştirilmiş tıp uygulamaları üzerine odaklanmıştır. CAR-T hücre tedavileri, bispesifik antikorlar ve immün kontrol noktası inhibitörleri gibi yeni tedavi modaliteleri, relaps/refrakter hastalarda umut vaat etmektedir.

Moleküler profilleme ve next-generation sequencing teknolojilerindeki gelişmeler, pediatrik kanserlerin biyolojisinin daha iyi anlaşılmasını sağlamakta ve yeni tedavi hedeflerinin belirlenmesine olanak tanımaktadır. Uluslararası konsorsiyumlar ve klinik çalışma grupları, nadir görülen pediatrik kanserlerde dahi randomize kontrollü çalışmalar yürüterek kanıta dayalı tıp uygulamalarını geliştirmektedir.

Sonuç

Çocuk onkolojisi alanındaki hızlı gelişmeler, pediatrik kanser hastalarının sağkalım oranlarında önemli iyileşmeler sağlamıştır. Multidisipliner yaklaşım, erken tanı, risk tabakalandırmasına dayalı tedavi ve kapsamlı destek tedavileri, tedavi başarısını artıran temel unsurlardır. Gelecekte, moleküler hedeflere yönelik daha etkin ve daha az toksik tedavilerin geliştirilmesi, pediatrik onkolojideki ana hedefler arasında yer almaktadır.